Ding 21 Sociale bibliotheekcatalogi

Onze catalogus vormt nog steeds het hart van Xplora, maar is een systeem dat helaas helemaal niet meer aansluit bij de behoeften van de gebruikers. Jan Klerk verwoordt mijn gevoel goed in zijn artikel “Is er nog toekomst voor de Catalogus 2.0?“. Twee items zijn daarin volgens mij belangrijk:

• De catalogus moet zich allang niet meer beperken tot het fysieke bezit van een bibliotheek
• De zoekmogelijkheden van een catalogus moet aansluiten op het huidige zoekgedrag van gebruikers (aanbevelingen – zie het artikel van Klerk – en intuïtief zoeken spelen daarin een grote rol)

Catalogus 2.0 bestaat dus uit meer dan alleen het mogelijk maken van gebruikersinteractie (mogelijkheid tot het maken van lijstjes, het geven van oordelen en recensies en het toekennen van gebruikerstrefwoorden) want het integreren van web 2.0 (of beter gezegd het gebruiken van web 2.0 om je catalogus te optimaliseren) is er ook voor zorgen dat je catalogus rijker wordt, ook wat betreft content. Hieronder volgen 2 presentaties over 2 van zo rijke catalogi:

Als eerste zoeken.bibliotheek.be. Rosemie Callewaert maakt gebruik van een aantal trends om uit te leggen welke ontwikkelingen er in hun catalogus hebben plaats gevonden:

1. Discovery layer bring the outside in – van opac naar discovery layer
   Van een inventaris van de fysieke bibliotheekcollectie gepresenteerd door titelbeschrijvingen naar een indexeerplatform voor diverse bronnen gepresenteerd door metadata en/of full conten. Voorbeeld: Cabrio. We willen als bibliotheekcatalogus geen Google spelen, maar nadenken over welke collecties, welke metadata en hoe presenteren. Voorbeeld: zoeken.bibliotheek.be heeft een koppeling met de Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren, met Mediargus (de Belgische LexisNexis), met DigiLeen en met Webwijzer. Daarnaast is er een verfijning mogelijk op beschikbaarheid: in de bibliotheek of online.
2. Relevance Ranking, Faceted Search, FRBR – navigeren, groeperen, sorteren
   FRBR is de kapstop waardoor verschillende versies van 1 werk aan elkaar gekoppeld worden (manifestatie – item), daarnaast is recordverrijking mogelijk: de recensies en tags van alle versies worden verzameld en vanuit een item kan genavigeerd worden naar artikelen over het werk en bewerkingen van het werk (film, etc). Relevance Ranking lukt niet zo goed als je te weinig metadata hebt, daarom wordt er van FRBR gebruik gemaakt (alle edities + bibliotheekbezit bij elkaar optellen en zo de populairste bovenaan plaatsen).
3. User Generated Content, Mashups, Aanbevelingen – Web 2.0
   zoeken.bibliotheek.be biedt gebruikers de mogelijkheid om items te taggen, te reviewen en te raten maar daar wordt nog niet zo veel gebruik van gemaakt (2.5% van de titels zijn getagd, 0,15% gereviewd en 1.1% gerated). Ook worden er lees en luistertips gegeven door de koppeling van zoeken.bibliotheek.be met Librarything en Last.fm. Het voorbeeld van het gebruik van mashups binnen zoeken.bibliotheek.be zijn de auteurspagina’s die volledig bestaan uit informatie van andere websites: informatie van de bibliotheek, het publiek en vakorganisaties worden gekoppeld om deze pagina’s tot stand te brengen.
4. Etaleren, Bring the inside out, Web 3.0 – Go where the users are
   De auteurspagina’s zorgen ervoor dat bibliotheek.zoeken.be hoog scoort in de Google zoekresultaten. Op bibliotheek.be vind je de widgets van zoeken.bibiotheek.be
5. Tenslotte wordt de infrastructuur van zoeken.bibliotheek.be in kaart gebracht:
   
   zoeken.bibliotheek.be –> selectief oogsten, metadata verzorgen, bewust combineren en verder uitzaaien!

Het tweede voorbeeld is de SOPAC, uitgevonden door John Blyberg:

• Who is SOPAC?
  SOPAC is ontstaan aan de Ann Arbor District Library, daarna is Blyberg verhuist naar de Darien Library en ondertussen gebruikt ook de Palos Verdes Library District de SOPAC. Binnenkort zullen nog 2 Amerikaanse openbare bibliotheken SOPAC gaan implementeren.
• How does SOPAC work?
  • De SOPAC maakt integraal deel uit van je website (er is dus geen sprake van een disconnecty tussen je website en je catalogus).
  • De SOPAC maakt gebruik van bibliografische sociale metadata en van Sphinx, een krachtige zoekmachine die kan werken met complexe query’s.
  • Het systeem is zo opgebouwd dat als je veranderingen aanbrengt in je bibliotheeksysteem (ILS) dat er in de rest van het systeem niets verandert (dat was vroeger wel het geval).
  • Van
    
    naar
    
• De ontwikkelingen van SOPAC worden aangedreven door User Experience.
• Taggen in SOPAC:
  • Toevoegingen van gebruikers worden direct in het systeem opgenomen (zonder eerst te modereren).
  • Een voorbeeld van een tag = staff favorite, deze tag is populair als zoekopdracht en geeft de favorieten weer van de bibliothecarissen.
  • Een ander voorbeeld van een tag voor films = beter than the book.
  • Nog een andere tag die gebruikt wordt = meet us on main steet, de main street is de centrale ontmoetingsplaats in de bibliotheek en regelmatig gaan bibliothecarissen daar met boeken tussen de gebruikers zitten om zo interactie/discussie over deze boeken uit te lokken, deze boeken worden in de catalogus dus voorzien van deze tag.
  • Laatste voorbeeld van een tag = middlesex autobiography, no comment 🙂 !
  • De bibliothecarissen taggen nu nog het meest, maar dat geeft tevens meer kwaliteit aan het taggen binnen SOPAC.
• Reviews & Ratings in SOPAC:
  • De reviews en ratings aangebracht door de gebruikers vormen ook een onderdeel van het zoeksysteem van de catalogus (worden dus opgenomen in de zoekresultaten).
  • Van de rating-gegevens wordt ook gebruik gemaakt bij het opstellen van lijstjes: hot ficton & favorite fiction.
• SOPAC & Me:
  • De bibliotheek wordt de identiteit van de gebruiker door het gebruik van een my library pagina en een avatar.
  • De gebruiker kan zich abonneren op RSS-feeds (zoekvragen/tags).
• SOPAC & Drupal CMS:
  • Zonder Drupal geen SOPAC.
  • Drupal zorgt ervoor dat je catalogus onderdeel wordt van je website.
  • Drupal zorgt er tevens voor dat je dezelfde gegevens op verschillende manieren kunt tonen: zo kun je dezelfde boeken tonen in verschillende vormen van digitale boekenplanken.
• SOPAC & de fysieke bibliotheek:
  • SOPAC geeft de mogelijkheid om lijstjes te maken: boeken die net terug binnen zijn gekomen, nieuwe fictie boeken, meest populaire fictie (in plaats van de tafels)
• Toekomstplannen SOPAC:
  • Er wordt gewerkt aan een SOPAC app voor de Iphone.
  • Customer Relationship Management Database: informatie opslaan over gebruikers (wat ze leuk vinden, wat ze raten, etc.)
  • Small & Organic Group Formation: het bijeenbrengen van gebruikers binnen groepen.

Dat Xplora er over nadenkt haar catalogus te vervangen door Worldcat Local is zeker een stap in de goede richting, maar zou volgens mij nog maar een begin moeten zijn: integratie (federatief zoeken) van andere bronnen (zoals de databanken) en op een creatieve manier gebruik maken van alle data in je catalogi (koppelen van gegevens, zoals bijvoorbeeld de auteurspagina’s bij zoeken.bibliotheek.be of het gebruiken van gebruikersgegevens voor het geven van persoonlijke aanbevelingen) moeten de vervolgstappen worden.

En natuurlijk kunnen we nog veeeeeeeeeeeeeel verder gaan:

Via Jeroen van Beijnen en Jan Klerk.